ناگفته های ناباروری - لیسون

ناگفته های ناباروری

نویسنده:دکتر هومن خلیقی

چگونه مسائل ژنتیکی موجب ناباروری مردان می گردد؟

پیشرفت علم ژنتیک در سال های اخیر به یافته های جدیدی درباره فرآیند فراوریمثل و باروری منجر شده است. امروزه در گروهی از مردان نابارور، مسائل ژنتیکی به اسم علت ناباروری شناخته می شوند اما همچنان سوالات زیادی در این باره وجود دارد از جمله آنکه چگونه این مسائل موجب ناباروری می شوند؟ آیا قابل درمان هستند؟ چه زمانی آنالیز ژنتیکی افراد ضروری است؟ در این شماره به چند تحقیق که ناباروری مردان را با منشأ ارثی ثابت نموده اند، اشاره خواهیم کرد.

حدود50 درصد موارد ناباروری ناشی از وجود مشکل در دستگاه فراوری مثل مردان (به تنهایی و یا همراه با همسر ایشان) است. به همین علت ارزیابی و درمان مردان در راستا حل مشکل ناباروری اهمیت فراوانی دارد. بیش از 90درصد موارد ناباروری مردان به علت کاهش کمیت یا کیفیت اسپرم ها و یا هر دوی آنها است که علت آن در 30 تا 40 درصد موارد ناشناخته است. این موارد ناشناخته می تواند در اثر عواملی همانند بیماری های مزمن، سوء تغذیه، عوامل محیطی یا اختلالات ژنتیکی باشد.

فرآیند ساخت اسپرم در مردان (اسپرماتوژنزیس) در بیضه صورت گرفته و تحت تأثیر ژن های متعددی قرار گرفته است. هم اختلال در این ژن ها و هم بیماری های خاص ژنتیکی می توانند موجب ناباروری شوند. ژن های معیوب می توانند به صورت ارثی از والدین یا جهش ژنی در اثر عوامل محیطی (مانند اشعه رادیو اکتیو و...) و یا هر دو ایجاد شوند. نکته دیگر آنکه در حالت عادی اسپرم معیوب توانایی بارورسازی تخمک را ندارد ولی با روش های لقاح مصنوعی امکان بارورسازی مستقیم تخمک از طریق این اسپرم ها وجود دارد. به همین علت، امروزه یکی از نگرانی ها در خصوص مردان ناباروری است که ژن های معیوب دارند و با استفاده از روش های لقاح مصنوعی دارای فرزند می شوند چرا که احتمال انتقال ژن های معیوب به فرزند پسر آنها هم وجود دارد. به طورکلی ناباروری مردان در اثر مسایل ژنتیکی می تواند ناشی از علل زیر باشد:

ساختار ژنتیکی معیوب اسپرم

DNA اسپرم، حاوی نیمی از ژن هایی است که برای ایجاد فرزند ضروری است. در مردان نابارور درصد زیادی از اسپرم ها دارای DNA شکسته شده یا آسیب دیده هستند و بنابراین قادر به ایجاد جنین نیستند.

جهش های ژنتیکی

اختلال در ژن هایی که به طور ویژه تعداد و یا کیفیت اسپرم ها را معین می نمایند، بخش مهمی از علل ژنتیکی ناباروری را تشکیل می دهد. بعضی مطالعات تخمین می زنند که در حدود ??درصد از مردان نابارور از چنین مسائلی رنج می برند که می تواند موجب خرابی آکروزوم گردد. آکروزوم ناحیه ای در سر اسپرم است که در بارورسازی تخمک نقش بسیار مهمی دارد.

بیماری های ارثی

گروهی از بیماری های ارثی علاوه بر آنکه موجب بروز علایم در تمام دستگاه های بدن می شوند، به توانایی باروری هم آسیب می رسانند. به اسم مثال در نشانگان کلاین فلتر، مردان مبتلا یک کروموزوم Y دارند ولی به جای یک کروموزوم X، دو عدد X دارند. این بیماری سبب تخریب بخش های سازنده اسپرم در بیضه در زمان بلوغ می گردد ولی در سایر فعالیت های دستگاه فراوری مثل اثری ندارد. در بیماری فیبروزکسیتیک هم که یک بیماری ارثی است، علاوه بر اختلال در دستگاه تنفسی و گوارش، لوله وازدفران (که در انتقال اسپرم از بیضه به مجاری تناسلی نقش دارد) وجود نداشته یا انسداد دارد. یک مثال دیگر از این بیماری ها، کلیه پلی کیستیک است که طی آن کیست های بزرگی در کلیه و سایر اعضای بدن ایجاد می گردد. در این بیماری، یکی از اولین علایم می تواند بروز کیست در دستگاه فراوری مثل و ناباروری باشد.

از طرفی پژوهشگران با مطالعه روی جهش های ژنتیکی سلول های موش های آزمایشگاهی معین کردند که این جهش ها سبب بروز ناباروری در جنس مذکر این جاندار است. به گزارش نشریه ساینس، محققان دانشگاه کورنل آمریکا پیروز شدند با انجام تحقیقات روی پستانداران راز ناباروری مردان را کشف نمایند. دانشمندان با مطالعه ژن ها و دی ان آی به دست آمده از موش های آزمایشگاهی جهش ها و ناخالصی هایی که در رابطه با آنها بود را معین نموده و به این ترتیب راه چاره جدیدی برای درمان ناباروری مردان ایجاد کردند. با این حال، دانشمندان هنوز هم اطلاعات اندکی در رابطه با دلایل ژنتیکی در ناباروری مردان دارند. این ژن که دی ام سی یک نام دارد، در ساختن پروتئینی که به فراوری اسپرم و تخم منجر می گردد، نقش دارد و اگر جهش ها و نواقصی در این ژن پدید آید، ناباروری صورت می گیرد. از این رو تمام کوشش پژوهشگران در جهت جلوگیری از بروز این جهش ها است.

عامل اپی ژنتیک موثر در ناباروری مردان

تحقیقات سحر هوشداران، پژوهشگر ایرانی دانشگاه کالیفرنیای جنوبی و همکارانش نشان داد عوامل اپی ژنتیک یا راستاهایی که در پردازش و انتقال اطلاعات ژنتیکی DNA اسپرم موثرند، می تواند عاملی مهم در ناباروری مردان باشد. در آمریکا حدود چهار میلیون زوج ازدواج نموده و در سن پدر شدن، نابارور هستند و تقریبا در 40 درصد از موارد، علت ناباروری مردان است. به گفته هوشداران، متخصص بیوشیمی و بیولوژی مولکولی، شیوع موارد غیرطبیعی اپی ژنتیک نشان دهنده یک نارسایی حرکتی گسترده با منشأ ژنتیک در اسپرم غیرطبیعی انسان است. در این پژوهش پزشکان روی تغییرات اپی ژنتیک متمرکز شده اند. تغییر اپی ژنتیک به معنی تغییرات بیشتر در توالی ژنتیکی و شامل هر فرآیندی است که فعالیت ژن را بدون تغییر در توالی مولکول DNA دگرگون می نماید. بعضی از این تغییرات اپی ژنتیک از یک نسل به نسل دیگر به ارث می رسند.

منبع: http://www.salamat.com

/ج

منبع: راسخون