نمایش دو جام ارزشمند ایرانی در موزه بانک ملی ایران به مناسبت دهه فجر - لیسون

دو جام ارزشمند و باستانی حسنلو و مارلیک با موافقت موزه ملی ایران از این موزه به موزه بانک ملی ایران منتقل شده است و در قالب یک نمایشگاه از 17 تا 19 بهمن ماه به مدت سه روز در معرض بازدید عموم قرار خواهد گرفت.

جام زرین مارلیک

گورستان مارلیک در دره گوهر رود، از رود های فرعی سپیدرود در جوار روستای نصفی، در 14 کیلومتری رودبار استان گیلان، روی صخره ای طبیعی قرار گرفته و 53 گور از آن کاوش شده است. گورستان از سده 14 تا 10 پ م و احتمالاً حتی پس از آن استفاده شده است. مارلیک در سال 1340 خورشیدی به دست باستان شناسان ایرانی و به سرپرستی دکتر عزت الله نگهبان حفاری شد. از این گورستان پیکره گاوهای کوهاندار، پیکره های سفالین و مفرغین انسان و حیوان، انواع سلاح ها اعم از سر پیکان و شمشیر و خنجر، جام های زرین و سیمین با نقوش حکاکی و قلمزنی شده به دست آمده است.

جام زرین مارلیک در آرامگاه شماره 26 به دست آمده است. این جام تا میزان ای بلند بوده و بدنه آن در قسمت پایین کمی مقعر می باشد. فلز لبه آن به منظور استحکام بیشتر به صورت نوار مفتولی درآمده و در محل اتصال بدنه جام به کف دارای برآمدگی تقربیاً زاویه داری است. طلای بکار رفته در ساختن جام نسبتا خالص بوده و به میزان کافی نرمش مناسب برای ساختن شکل و تزئینات جام را داراست. نقوش بر آمده و برجسته جام در قسمت سر حیوانات به سبک کاملا بیرون زده شده با تزیینات دقیق و ظریف قلم زنی چهارگاو بال دار را که سر آنها از بدنه جام از طریق تکنیک چکش کاری بیرون زده شده است را نمایش می دهد.

جام زرین حسنلو

تپه حسنلو بزرگ ترین محوطه باستانی در جنوب غرب دریاچه ارومیه است. این محوطه در کنار روستایی به همین نام در 7 کیلومتری شهرستان نقده قرار گرفته است. به علت نزدیکی به گذرگاه کیله شین در غرب، حسنلو در همسایگی مستقیم آشور واقع شده است.

کاوش های دانشگاه پنسیلوانیا در سال 1956م. به سرپرستی روبرت دایسون انجام شد. هدف از این کاوش ها معین توالی فرهنگی فراگیر منطقه ای از دوره نوسنگی تا هخامنشی بود. حسنلو از دوره مس سنگی (کالکولیتیک) مسکون بوده است. لایه های اواخر دوره مفرغ و اوایل دوره آهن در سطح وسیعی در قسمت بالای شهر از زیر خاک بیرون آورده شده و در طی هزاره 2 پ م حسنلو بی شک مقر فرمانروایی محلی بوده است. در بین بقایای گسترده استقرار در حسنلو، یافته های لایه حسنلو IVB بسیار تأمل برانگیز است. این مرحله با آتش سوزی پایان می یابد که احتمالاً نتیجه درگیری نظامی با اورارتو در اواخر سده 9 پ م بوده است. یافته های کاوش، تصویری از آخرین ساعت های شهر را نشان می دهد. براثر آتش سوزی بنا ها فروریخته و این اشیاء، ساکنان و سربازان را دفن نموده است. در آنجا 62 اسکلت یافت شده که در بین آن ها تعداد زیادی زن و کودک هستند که بی فایده کوشیده اند خود را در معبد پنهان سازند. با آنان تعدادی از مهاجمان نیز کشته شده اند که سعی داشتند یک جام طلا را به تصاحب خود درآورند.

شناخته شده ترین یافته باستان شناسی حسنلو جام طلای آن است. تصاویر نقش برجسته اغراق شده روی جام نشان دهنده صحنه های اساطیری منفرد است که مفاهیم آن را بی شک بینندگان آن موقع درک می کردند، ولی امروزه باید به طور غیر مستقیم حدس هایی درباره آن ها زد. نوار مصور بالایی تصویری از پرستش ایزدان متعدد است. آن ها بر ارابه ای سوارند و با توجه به وجود شاخ در پوشش سر می توان آن ها را به عنوان ایزد شناسایی کرد. اولین ایزد در این ردیف بال هایی دارد و ارابه او را گاوهایی می کشند که آب از دهان آن ها جاری ست. نوار پائینی صحنه نبردی است که در آن ایزدان و دیوان درگیرند، ولی صحنه های اساطیری دیگری مثلاً تسلیم یک کودک و زنی در حال پرواز بر روی عقاب هم ترسیم شده است. تفسیر پیشنهادی ادیت پرادا برای این ردیف تصاویر تجسم نبرد میان نظم قدیمی و نو در بین ایزدان است.

نمایشگاه میراث ملی واقع در موزه بانک ملی ایران از 17 تا 19 بهمن ماه از ساعت 13 تا 17 پذیرای بازدید کنندگان است.