سندرم احساس گناه بازمانده چیست و چگونه باید بر آن غلبه کرد؟ - لیسون

در این مقاله از خبرنگاران مگ، پدیده گناه بازمانده به همراه علائم و علل آن آنالیز می گردد. ما بعلاوه درباره بعضی نکات برای غلبه بر احساس گناه بازمانده بحث نموده و توضیح می دهیم که چه موقع باید از یک متخصص یاری بگیرید. با ما همراه باشید.

گناه بازمانده چیست؟

افرادی که به طور معمول گناه بازمانده را تجربه می نمایند شامل کهنه سربازان جنگ، کارکنان مشاغل اورژانسی و بازماندگان سرطان هستند.

احساس گناه بازمانده می تواند در رابطه با یک واقعه آسیب زا یا مرگ دیگران رخ دهد. وقتی شخصی اتفاقی که دیگران نتوانستند از آن جان سالم به در ببرند را با موفقیت پشت سر می گذارد، این احساس گناه شکل می گیرد.

بازماندگان ممکن است از خود بپرسند که چرا وقتی که دیگران جان خود را از دست داده اند، آن ها از چنگال مرگ گریخته اند؟ آن ها بعلاوه ممکن است از خود بپرسند که آیا کاری بوده که آن ها می توانسته اند برای جلوگیری از واقعه آسیب زا یا حفظ زندگی دیگران انجام دهند یا نه؟

اگرچه گناه بازمانده در گذشته خودش یک اختلال مجزا در نظر گرفته می شد، اما اکنون متخصصان سلامت روان، گناه بازمانده را جزء علائم اختلال استرس پس از سانحه در نظر می گیرند.

افرادی که ممکن است احساس گناه بازمانده را تجربه نمایند، افراد زیر هستند؛

• کهنه سربازانی که سابقه جنگ دارند.
• کارکنان مشاغل اورژانسی
• بازماندگان حوادثی مثل 11 سپتامبر
• بازماندگان سرطان
• گیرندگان پیوند اعضا
• بازماندگان تصادف
• بازماندگان بلایای طبیعی
• شاهدان وقایع آسیب زا
• اعضای خانواده فردی که به یک بیماری ارثی کشنده مبتلا شده است.
• کسانی که یکی از اعضای خانواده خود را به دلیل خودکشی از دست می دهند.
• والدینی که بیشتر از فرزندشان عمر می نمایند.

اگرچه همه افراد گناه بازمانده را تجربه نمی نمایند، اما تحقیقات نشان می دهد که احساس گناه در پی وقایع آسیب زا یا تهدیدنماینده زندگی پدیده ای فراگیر و مشترک است.

در یک مطالعه که در سال 2018 انجام شد، محققان از افرادی که در حال درمان در یک کلینیک مربوط به استرس آسیب زا در انگلستان بودند، نظرسنجی کردند. آن ها دریافتند که 90٪ از شرکت نمایندگان که از یک واقعه منجر به مرگ دیگران، جان سالم به در برده بودند، احساس گناه را تجربه نموده بودند.

یافته های یک مطالعه در سال 2019 نشان می دهد که 55 تا 64 درصد افرادی که از سرطان ریه جان سالم به در می برند، احساس گناه می نمایند.

علائم احساس گناه بازمانده

وقتی افراد از یک واقعه آسیب زا جان سالم به در می برند، ممکن است درباره مسائل زیر احساس گناه نمایند؛

• زنده ماندن خودشان وقتی که دیگران مرده اند.
• آنچه که آن ها در طی حادثه آسیب زا انجام داده اند.
• کارهایی که آن ها در طی واقعه آسیب زا انجام نداده اند.

افراد مبتلا به گناه بازمانده اغلب علائم دیگری از اختلال استرس پس از سانحه را همچون علائم زیر را هم تجربه می نمایند؛

• فلش بک به واقعه آسیب زا
• افکار وسواسی درباره آن واقعه
• تحریک پذیری و عصبانیت
• احساس درماندگی و انزوا
• ترس و سردرگمی
• کمبود انگیزه
• مسائل خواب
• سردرد
• حالت تهوع یا معده درد
• فاصله گرفتن از اجتماع و تعاملات اجتماعی
• افکار خودکشی

همچون اختلال استرس پس از سانحه، گناه بازمانده ممکن است باعث گردد که فرد دنیا را مکانی ناعادلانه و ناامن ببیند.

دلیل بروز احساس گناه بازمانده

گناه بازمانده در افرادی رخ می دهد که یک واقعه آسیب زا را تجربه نموده اند. با این حال، همه کسانی که چنین اتفاقی را پشت سر می گذرانند احساس گناه نمی نمایند.

سابقه آسیب روحی، مسائل مربوط به سلامت روان و عدم دریافت پشتیبانی مناسب می تواند خطر ابتلا به گناه بازمانده را در فرد را افزایش دهد.

عواملی که پس از زنده ماندن در یک واقعه آسیب زا خطر ابتلا به احساس گناه در فرد را افزایش می دهد به توضیح زیر هستند؛

• سابقه تروما، مانند مورد سوءاستفاده قرار گرفتن در دوران کودکی
• ابتلا به سایر مسائل مربوط به سلامت روان، مانند اضطراب یا افسردگی
• سابقه خانوادگی مسائل روان پزشکی
• عدم حمایت دوستان و خانواده
• مصرف الکل یا مواد مخدر

تحقیقات نشان می دهد که بازماندگان حوادث ناگوار ممکن است اعتقادات نادرستی درباره نقش خود در آن واقعه داشته باشند که این مسأله می تواند به احساس گناه منجر گردد. این باورها می تواند شامل ایده های اغراق آمیز یا تحریف شده درباره مسائل زیر باشد؛

• توانایی آن ها در پیش بینی یا جلوگیری از نتیجه حاصله
• نقش آن ها در ایجاد نتایج ناگوار
• بروز اشتباهی از طرف آن ها

داشتن این باورها شدت علائم اختلال استرس پس از سانحه، از جمله احساس گناه و پریشانی را افزایش می دهد.

مطالعات دیگر نشان دهنده رابطه بین گناه بازمانده و مطیع بودن فرد و درون گرایی اوست. محققان بر این باورند که مقصر بودن بازمانده ممکن است مکانیسمی تکاملی برای حمایت از زندگی گروهی باشد.

نکاتی برای کنار آمدن با احساس گناه بازمانده

تحقیقات نشان می دهد بسیاری از افراد مبتلا به گناه بازمانده و سایر علائم اختلال استرس پس از سانحه حتی بدون درمان در اولین سال پس از واقعه بهبود می یابند. با این حال، حداقل یک سوم افراد به مدت 3 سال یا بیشتر علائم اختلال استرس پس از سانحه را تجربه خواهند کرد.

نکات زیر ممکن است به افراد یاری کند تا از احساس گناه بازمانده و سایر علائم مربوط به تروما بهبود یابند.

با این حال، اگر شخصی احساس می نماید که به تنهایی نمی تواند از پس آن برآید، یا اگر علائم شدید یا مداوم است، جستجوی درمان حرفه ای و مراجعه به روان پزشک یا روان درمانگر مهم است.

1. احساسات خود را بپذیرید و به آن ها مجال بروز بدهید

حتی اگر احساس گناه بازمانده همواره منطقی نباشد، اما باید بدانید که پاسخی شناخته شده و متداول به ضایعه های روحی است.

احساساتی را که ظاهر می شوند بپذیرید و به آن ها اجازه دهید خود را بروز دهند. برای پردازش احساس گناه، غم، ترس و از دست دادن که با یک واقعه آسیب زا و از دست دادن عزیزانتان همراه است، وقت بگذارید.

اگر این احساسات طاقت فرسا هستند یا با گذشت زمان درمان نمی شوند، مهم است که به یک روان درمانگر یا روان پزشک مراجعه کنید.

2. با دیگران ارتباط برقرار کنید

احساسات خود را با خانواده و دوستان خود به اشتراک بگذارید. یا اگر نزدیکان شما این احساسات را درک نمی نمایند، در پی یک گروه پشتیبانی مناسب باشید.

هم گروه پشتیبانی حضوری و گروه های آنلاین به بازماندگان این امکان را می دهند تا با دیگران ارتباط برقرار نمایند، اظهار نظر نمایند و سؤالات خود را مطرح نمایند.

3. از تکنیک فکر آگاهی بهره ببرید

روش فکر آگاهی می تواند برای افرادی که ضربه روحی را تجربه نموده اند، به خصوص در هنگام به خاطر آوردن خاطرات ناگوار یا در هنگام تجربه کردن احساسات شدید و دردناک مفید باشد.

تکنیک های اتصال به زمین را امتحان کنید که ممکن است شامل تمرکز روی نفس کشیدن، حس کردن بافت های اطراف و توجه به صداها در داخل و خارج اتاق باشد.

4. روش های خود مراقبتی را بیاموزید

تجربه یک واقعه که در آن دیگران زندگی خود را از دست داده اند ترسناک و طاقت فرسا است. با این حال در جهت تسریع درمان بازماندگان می توانند از انجام فعالیت هایی که نسبت به آن ها احساس خوبی دارند، بهره مند شوند.

• حمام گرفتن
• مطالعه
• استراحت کردن
• مراقبه
• ثبت خاطرات
• فعالیت های هنری
• گوش دادن به موسیقی آرام بخش
• رایحه درمانی

بعلاوه انجام کارهای زیر برای فرد مهم هستند؛

• به مقدار کافی بخوابد.
• یک رژیم غذایی متعادل داشته باشد.
• به طور منظم ورزش کند.

در طی بهبودی، خودداری از مصرف مواد مخدر و الکل می تواند مفید باشد. این مواد می توانند اختلالات عاطفی ایجاد نمایند و خطر ابتلا به اختلال سوء مصرف مواد را در افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه بیشتر نمایند.

5. برای دیگران کارهای خوب انجام دهید

افرادی که از یک واقعه آسیب زا جان سالم به در می برند اگر به طریقی به دیگران یاری نمایند ممکن است احساس بهتری داشته باشند.

ممکن است شخص تمایل داشته باشد کارهای زیر را انجام دهد؛

• به مردم درباره تجربه خود آموزش دهد.
• داوطلب یک مؤسسه خیریه محلی گردد.
• خون اهدا کند.
• یاری اقتصادی خیرخواهانه انجام دهد.
• از افرادی که تجربه مشابهی داشته اند پشتیبانی کند.
• یک بسته مراقبتی برای افراد احتیاجمند ارسال کند.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

افرادی که همچنان پس از گذشت مدتی از واقعه احساس گناه شدید، بازگشت به خاطرات گذشته، خواب های مزاحم و سایر علائم اختلال استرس پس از سانحه را تجربه می نمایند، باید در این خصوص از متخصصان یاری بگیرند، مانند مراجعه به یک روان پزشک یا روان درمانگر متخصص در زمینه تروما و ضایعه های روانی.

روان درمانی، درمان اصلی اختلال استرس پس از سانحه است، اما بعضی از افراد ممکن است به دارو هم احتیاج داشته باشند. روان درمانی می تواند به افراد یاری کند تا کنترل زندگی خود را دوباره به دست گیرند و از علائم این اختلال رهایی یابند.

بازماندگانی که به مرگ خودشان یا خودکشی فکر می نمایند و یا اقدام به خودکشی نموده اند باید فورا به یک روان پزشک مراجعه نمایند. تحقیقات نشان می دهند زنده ماندن در یک واقعه آسیب زا که منجر به مرگ دیگران می گردد می تواند خطر خودکشی را افزایش دهد.

نکته پایانی

ممکن است افراد پس از زنده ماندن در موقعیتی که دیگران جان خود را در آن از دست داده اند، احساس گناه نمایند. گناه بازمانده یک واکنش متداول در برابر حوادث آسیب زا است و می تواند برای کسانی که به آن مبتلا می شوند بسیار آزاردهنده باشد.

برای کنار آمدن با احساس گناه بازمانده و سایر علائم اختلال استرس پس از سانحه، برقراری ارتباط با دیگران، تمرین خود مراقبتی و استفاده از تکنیک های فکر آگاهی می تواند مفید باشد.

با گذشت زمان، احساس گناه معمولا کاهش می یابد. اگر این احساسات ادامه داشته باشد یا برای شما آزاردهنده باشد، بسیار مهم است که از متخصص در این خصوص یاری بگیرد.

این مطلب فقط جنبه آموزش و اطلاع رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه های این مطلب حتما با پزشک متخصص مشورت کنید. برای اطلاعات بیشتر بیانیه برطرف مسؤولیت خبرنگاران مگ را بخوانید.

منبع: Medical News Today