یادداشت، دلایل سکوت رضایت مندانه ترکیه در خصوص سوریه چیست؟ - لیسون

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران٬ پوشش خبری و ارائه تحلیل های کوتاه و بلند در خصوص مذاکره هاکان فیدان و علی مملوک٬ دو مقام عالی امنیتی ترکیه و سوریه در مسکو٬ خیلی زود فراموش شد و حالا رسانه های ترکیه٬ اخبار و گزارش های مربوط به لیبی را برجسته تر و مهم تر از تحولات سوریه نشان می دهند، اما گویی مساله فقط جنجال بر سر تحولات شتابان و داغ لیبی نیست و ظاهراً در ترکیه٬ کسی به سوریه کاری ندارد.

حالا در اخبار روزانه صدها رسانه دیداری و شنیداری و روزنامه های ترکیه٬ نه از 3 و نیم میلیون آواره سوری مقیم ترکیه سخنی به میان می آید٬ نه از تداوم یا خاتمه حضور نظامیان ترکیه در سوریه و نه از موضوع مهمی به نام تنش های گاه و بیگاه بین شبه نظامیان تحت امر پ.ک.ک و نیروهای ترکیه در شرق فرات.

در سخنان اردوغان نیز اگر چه گهگاه اشاره گذرایی به موضوع ادلب صورت می گیرد اما او هم ترجیح می دهد برود سراغ پرونده شرق مدیترانه و لیبی و مداخلات امارات و مصر. بنابر این می توانیم بگوییم٬ رئیس جمهور ترکیه و رسانه های وابسته به حزب حاکم٬ نسبت به مقاطع زمانی گذشته٬ کمتر در خصوص سوریه و آینده این کشور صحبت می نمایند و شاید دلیل این شکوت به خاطر آن است که از شرایط موجود٬ ناراضی نیستند. چرا که در مواضع و سخنان مقامات دولت آنکارا٬ نه تنها در خصوص آینده سوریه و خاتمه بحران٬ بلکه در خصوص معضل آوارگان و هزینه های سنگین آنان٬ حرفی به میان نمی آید.

حال باید پرسید: جریان از چه قرار است؟ چرا مقامات و رسانه های ترکیه٬ همچون سابق٬ شبانه روز از سوریه حرف نمی زنند؟ آیا تحولات سوریه اصطلاحاً خوابیده و حرفی برای گفتن نمانده است؟

خوب...اگر چنین بود که قاعدتاً باید موضوع ضرورت بازگشت آوارگان در دستور کار قرار می گرفت. اما واقعاً چنین نیست و دست کم در ادلب٬ هنوز هم خبر و تحول در جریان است و نمی توان گفت که بحران سوریه به موقعیت راکدی رسیده است.

یا دست کم می توان چنین گفت: بحران سوریه برای هر کشوری که تمام گردد٬ برای ترکیه٬ حالا حالاها بحران است. چرا که یک ششم از جمعیت سوریه در ترکیه اقامت دارند و علاوه بر این مساله اجتماعی و مرزی٬ مسائل امنیت و دفاعی مهمی همچون درگیری با پ.ک.ک٬ حمایت از معارضین مسلح سوری و حضور نظامیان ترکیه در غرب و شرق فرات٬ سرجایش است.

در خصوص دلایل پایین آوردن فتیله بحث و خبر سوریه در رسانه ها و محافل سیاسی ترکیه باید گفت:

1.ادلب٬ برای تیم سیاسی و امنیتی اردوغان به یک نقطه مبهم تبدیل شده است. دو شریک ترکیه در آستانه یعنی ایران و روسیه٬ تا به امروز چندین بار از ترکیه خواسته اند تا به تعهدات خود در خصوص ادلب عمل نموده و پرونده هیات تحریرالشام را ببندد. اما هنوز هم در این مورد اتفاق مشخص نماینده و نهایی نیفتاده و به جای آن٬ پس از هر بار بمباران ادلب٬ دولت اردوغان و رسانه های وابسته به آکپارتی٬ آغاز به گلایه می نمایند و از روسیه می خواهند ارتش تحت امر بشار اسد را مهار کند.

2.دولت سوریه تا حد زیادی بلای ترور را پشت سر گذاشته و موقعیت کنونی کشور سوریه و دولت بشار اسد با یکی دو سال پیش قابل مقایسه نیست. اما با این حال٬ دمشق هنوز هم در شرایطی نیست که بر سر ضرورت خروج نظامیان ترکیه از غرب و شرق فرات٬ پافشاری کند. چرا که این موضوع هم با روابط آنکارا - مسکو مرتبط است و هم این که بشار اسد و حزب بعث٬ حالا حالاها ناچارند به اولویت های حیاتی مهم تری بپردازند.

بنابراین٬ به نفع ترکیه است که چندان در خصوص سوریه و تحولات میدانی صحبتی به میان نیاورد و توجه دیگران را به سوی خود جلب نکند. چرا که دمشق همچنان دولت ترکیه را اشغال گر و دشمن می داند و از حضور نظامیان ترکیه در مناطق مختلف سوریه٬ مسرور نیست.

3.بخش قابل توجهی از اعضای کمیته تدوین قانون اساسی سوریه٬ وابسته به ترکیه هستند و در صورت تشدید اختلافات بین دمشق و آنکارا٬ تیم اردوغان می تواند با راهنمایی اعضای این کمیته٬ فعالیت ها را تحت الشعاع قرار دهد.

4.ادغام بیش از دویست گروه معارض سوری ضد بشار اسد و سازماندهی آنان زیر چتر مشترکی که ترکیه آن را ارتش ملی سوریه نامیده٬ از اهمیت حیاتی برخوردار است و حتی اگر ارتش ترکیه به شکل کامل از غرب و شرق فرات خارج گردد٬ موضوع معارضین مسلح٬ معما و دردسر قابل توجهی خواهد بود.

5.حملات گسترده و سریع ارتش ترکیه و پادرمیانی روس ها و آمریکایی ها٬ موجب آن شده که شبه نظامیان وابسته به پ.ک.ک در شرق فرات٬ تا حد قابل توجهی در برابر ترکیه خنثی و بی تحرک بمانند و مسائل جدیدی برای سوریه به وجود نیاورند.

6.دولت اردوغان در شرایط فعلی٬ بخش قابل توجهی از تمرکز سیاسی٬ امنیتی و دیپلماسی خود را معطوف پرونده لیبی نموده است. در این شرایط٬ پیش کشیدن بحث سوریه٬ به مثابه یادآوری بعضی شکست ها و نتیجه نگرفتن های ترکیه در میدان سوریه است و ممکن است این تصور را نزد افکار عمومی تقویت کند که به ثمر رسیدن سرمایه گذاری ها و کوشش های آکپارتی٬ در لیبی نیز همچون سوریه٬ مبهم و مستلزم گذر زمانی طولانی خواهد بود.

7.دولت اردوغان برخلاف سالیان گذشته٬ به شکل مداوم٬ از ضرورت کنار نهاده شدن بشار اسد از قدرت و تغییر رژیم در دمشق حرف نمی زند. چرا که اولاً در این زمینه به نتیجه نرسیده و دوم این که او در طیف های مختلف معارضین سوری٬ افراد و امیدهایی دارد و آرزومند آن است که بر اساس هر سناریویی که برای تحولات سوریه پیش بینی می گردد٬ بخشی از منافع ترکیه نیز حفظ گردد.

در خاتمه باید گفت٬ در شرایط فعلی در هر دو پرونده پیچیده سوریه و لیبی٬ ترکیه از طراحی و ارائه یک استراتژی سیاسی مدون و شفاف ناتوان بوده و صرفاً بر اساس به کارگیری نیروی نظامی و تهدید به اعزام نیرو و قرار دادن دیگران در مقابل عمل انجام شده٬ به سوی اهداف و مقاصد خود٬ حرکت نموده است.

یادداشت: محمد علی دستمالی