کیهان کلهر؛ جهانی ترین چهره موسیقی ایران - لیسون

آلبوم بین المللی براساس بداهه نوازی

شهرخاموش نام آلبوم بی کلامی است که به وسیله کیهان کلهر به همراه بروکلین رایدر (کوارتت زهی آمریکایی) به سفارش دانشگاه هاروارد برای سازبندی و اجرای کوارتت ساخته شده است. شهر خاموش مورد استقبال نهاده شد و هم در ایران و هم در خارج کشور هنرمندان و منتقدان آن را ستودند و در جدول برترین آلبوم های کلاسیک متقاطع بیلبورد به جایگاه هجدهم دست یافت. این آلبوم در شهر های اروپا و آمریکا مثل لندن، نیویورک، ویرجینیا، شیکاگو و مینیاپولیس اجرا شد و مورد استقبال نهاده شد. حال بعد از تور اجرای آن در جهان و بعد از 11 سال شهر خاموش در زادگاه کلهر اجرا می گردد.

ایده اصلی از کجا آمد؟

کیهان کلهر، آهنگساز ایرانی در دوران طلایی موسیقی ایران همکاری خود را با هنرمندان ایرانی همانند محمدرضا شجریان، علی اکبر مرادی، شهرام ناظری، حسین علیزاده و گروه دستان ثبت کرد که حاصل این همکاری آلبوم های شب، سکوت، کویر، فریاد، سفر به دیگر سو، بی تو به سر نمی گردد، فریاد، نوروز، در آینه آسمان و ... بوده است. کیهان کلهر زمانی که 17 سال داشت، مقیم ایتالیا شد و سپس برای ادامه تحصیل به کانادا رفت و در رشته آهنگسازی از دانشگاه کارلتون اتاوا فارغ التحصیل شد.

هرچند که این آهنگساز 55 ساله ایرانی زمان زیادی را در خارج از ایران گذرانده است، اما موسیقی او به شدت رنگ و بوی ایرانی دارد و برای شناساندن موسیقی ایران در آن سوی مرز ها کوشش بسیار نموده است. کوشش او و البته همکاری با هنرمندان درجه اول بین المللی همانند اردال ارزنجان (نوازنده باغلاما اهل ترکیه)، شجاعت حسین خان (نوزانده و آهنگساز هندی)، کوارتت کرونوس (Quartet Kronos) (جاده ابریشم)، یویوما، ارکستر فیلارمونیک نیویورک و رامبراندت تریو (گروه موسیقی هلندی) باعث شد که موسیقی ایران در همه جای جهان شنیده گردد. پس جای تعجبی ندارد که دانشگاه هاروارد سراغ او بیاید.

کلهر پیش از این درباره این ایده گفته بود: قطعه اصلی آلبوم شهر خاموش در سال2004، به سفارش دانشگاه هاروارد برای ترکیب کوارتت زهی نوشته و اجرا شد و بعد از نظر سازبندی و شکل اجرا بازبینی شد که ساز کنتر باس و ساز های کوبه ای به آن اضافه شده است. این قطعه برای نخستین بار در کارنگی هال نیویورک به وسیله همین نوازندگان اجرا شد و بعد ها در کنسرت های دیگر. هدف ابتدایی در به وجود آمدن شهر خاموش ترکیب موسیقی بداهه و موسیقی از پیش نوشته شده در یک قطعه موسیقی بود که تمام اعضای گروه براساس چارچوب های معین شده در آن شرکت می نمایند و در شکل گیری و صدا دهندگی نهایی به یک مقدار مؤثرند.

تم ایرانی به اضافه مینیمالیسم مدرن

کیهان کلهر و بروکلین رایدر که در پروژه راه ابریشم با هم همکاری نموده بودند، در آلبوم شهر خاموش تصمیم گرفتند که پیچیدگی موسیقی سنتی ایرانی را با ساده گرایی (مینیمالیسم) مدرن تلفیق نمایند. این آلبوم با استقبال روبرو شد و در شهر نیویورک، استان مینه سوتا، دانشگاه شیکاگو، ویرجینیا، دانشگاه هاروارد، کالیفرنیا و ... اجرا شد.

در اجرا ها هنرمندان مختلف و بین المللی کلهر را همراهی کردند. گاهی تمام نوازندگان اصلی آلبوم او را همراهی کردند و گاهی هم یویو ما، نوازنده چیره دست ویولن سل چینی-آمریکایی او را همراهی کرد. اما در اجرای شهر خاموش در ایران نوازندگان ایرانی کیهان کلهر را همراهی می نمایند: پدرام فریوسفی (ویولن)، نیلوفر محبی (نوازنده ویولن)، میثم مروستی (ویولا)، آتنا اشتیاقی (ویولن سل) و بهتاش ابوالقاسم (ساز های کوبه ای). اگر در آلبوم شهر خاموش نوازنده های خارجی بودند و تنها 2 هنرمند ایرانی یعنی سیامک آقایی (تمبک و سنتور) و علی بوستان (طراح جلد) کلهر را همراهی کردند، در این کنسرت تنها تونی اوور واتر، نوازنده هلندی با نوازندگی کنترباس حضور دارد.

جهانی ترین چهره موسیقی ایران

نام کیهان کلهر چندین بار در جایزه گرمی مطرح شده است. در سال 2004 نامزد جایزه گرمی شد و در پنجاه و نهمین مراسم جایزه گرمی، او به همراه گروه جاده ابریشم به رهبری یویوما توانستند با آلبوم sing me home پیروز به کسب جایزه گرمی برترین موسیقی جهانی شوند. کلهر بعلاوه جایزه فعالیت هنری انسان محبت آمیز آیزاک اشترن، به خاطر کمک به بشریت و مسائل انسانی به وسیله موسیقی، در مسابقه بین المللی ویولن ایزاک اشترن شانگ های را در سال 2018 کسب نموده است.

جای خالی کوارتت زهی آمریکایی

جای گروه بروکلین رایدر که پایه اصلی ساخت و اجرای این آلبوم است، در این اجرا ها خالی است. شاید باید علت آن را در خرداد 1394 دانست که در پی ممانعت اداره اماکن نیروی انتظامی، کیهان کلهر با دلخوری خاطرنشان کرد که دیگر در ایران اجرایی نخواهد داشت. وی تأکید کرد که تا زمانی که فرهنگ و هنر ایران گروگان زورگیری و زورآزمایی جناح های سیاسی است و خط مشی معینی برای اینگونه فعالیت ها تعریف و اجرا نشده، از انجام هرگونه فعالیت در ایران خودداری خواهد نمود. کار کردن برای او در کشور های دیگر به راحتی تحقق می یابد، اما در مقطعی کار کردن برای این هنرمند ایرانی درکشورش چندان راحت نبوده است و خبر های لغو کنسرت او بازتاب گسترده ای داشت. گرچه کلهر اعلام نموده بود که دیگر در ایران کنسرت نمی گذارد، اما او درسال 1395 مجددا کنسرت خود را برگزار کرد. استقبال از کنسرت های او گواه علاقه مردم به هنر این چهره جهانی است.

شهر خاموش، شهر درد

21 تا 31 فروردین کلهر آلبوم شهر خاموش را برای مخاطبان تهرانی در تالار وحدت می نوازد. طبق برنامه ریزی های اجرا شده بعد از برگزاری این کنسرت ها، گروه اجرا های زنده دیگری را نیز در شهرستان ها برگزار خواهد نمود. این آلبوم در زمان انتشار خود به بچه ها شهر حلبچه تقدیم شد و حال کلهر با توجه به سیل اخیر ایران بخشی از عواید فروش بلیت آن را به سیل زدگان اهدا می نماید.

او در این باره در صفحه شخصی اینستاگرام خود نوشت: بخشی از عایدی حاصل از کنسرت های پیش رو صرف کمک رساندن به هم میهنان گلستانی می گردد و شما عزیزانی که یک ماه پیش بلیت کنسرت ها را تهیه کردید، پیشاپیش در این کمک رسانی سهیم هستید. اجرای روز اول کنسرت با قطعه تُرقه از ساخته های کلهر شروع شد. سپس قطعه آتشگاه اثر کالین جیکوبسن اجرا شد. کلهر در شرح این قطعه گفت: جیکوبسن 14 سال پیش در جریان همکاری ما در پروژه راه ابریشم به ایران آمد و سفری به اصفهان داشت. آنجا تحت تأثیر یک آتشگاه به جامانده از دوره ساسانی نهاده شد و این قطعه را برای کوئینتت زهی و کمانچه نوشت. قطعه معشوق، ناامیدم مکن اثر دیگری از همین آهنگساز اجرا شد که در آلبوم شهر خاموش با نام در انتظار باران بر محور داستان لیلی و مجنون ساخته شده است.

قطعه آخر اجرای شهر خاموش بود. به گزارش هنر آنلاین، کلهر پیش از اجرای این قطعه گفت: این آهنگ با فضای فعلی جامعه نیز تناسب دارد، چون متأسفانه سال تازه را خوب شروع نکردیم و همه ما متاثر از بلای طبیعی هستیم که بر مردم ما نازل شد. مسائل هموطنان سیل زده ما از حد تصور خارج است و نمی توانیم درک کنیم که آن ها چه سختی هایی را متحمل شده اند. بیایید چشم های خود را ببندیم و امشب به یاد آن ها باشیم و امید داشته باشیم که سال را خیلی بهتر شروع کنیم.

پ